Η ΑΙ αλλάζει τη σοκολάτα: Ξαναγράφουν τις συνταγές, απαντώντας στην κρίση του κακάο

Όποιος κάνει μια βόλτα στα ράφια των σούπερ μάρκετ, στο ζαχαροπλαστείο της γειτονιάς του ή ακόμα και σε ένα περίπτερο ξέρει από πρώτο χέρι ότι μια μπάρα σοκολάτας έχει γίνει είδος πολυτελείας. Ένα προϊόν που πριν τέσσερα χρόνια δεν ξεπερνούσε το 1 ευρώ σήμερα έχει φτάσει να κοστίζει σχεδόν δύο.

Η ακρίβεια έχει μειώσει την κατανάλωση, επηρεάζοντας αρνητικά τη ζήτηση πρώτης ύλης. Οι εταιρείες παραγωγής της σοκολάτας αναζητούν τρόπους να τιθασεύσουν το κόστος, ενώ οι παραγωγοί του κακάο προσπαθούν να αυξήσουν το εισόδημά τους, περιορίζοντας τις απώλειες των περασμένων ετών. Όλα αυτά συνθέτουν ένα αέναο σπιράλ αυξήσεων, ανατιμήσεων και έναν μόνιμο πονοκέφαλο για τον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Κάπως έτσι σκέφτηκαν και τα στελέχη της ελβετικής σοκολατοποιίας Barry Callebaut, η οποία ανακοίνωσε τη συνεργασία της με τη χιλιανή startup NotCo AI, προκειμένου να αξιοποιήσει την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) στην ανάπτυξη συνταγών. Η κίνηση αυτή έρχεται σε μια εποχή που η εταιρεία παλεύει με τις υψηλές τιμές του κακάο και την εξασθένηση της ζήτησης για τα προϊόντα της.

Επιστρατεύουν Τεχνητή Νοημοσύνη για να τιθασεύσουν το κόστος

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, οι σοκολατοβιομηχανίες αναζητούν νέους τρόπους για να μειώσουν το κόστος τους, συμπεριλαμβανομένης της τροποποίησης των συνταγών τους ώστε να χρησιμοποιούν λιγότερο κακάο, καθώς οι τιμές της πρώτης ύλης παραμένουν κοντά σε επίπεδα ρεκόρ. Παράλληλα, νέες πιέσεις στο κόστος προκύπτουν και από το κίνημα "Make America Healthy Again" (Κάνε την Αμερική Υγιή Ξανά), το οποίο υποστηρίζεται από τον υπουργό υγείας των ΗΠΑ, Robert F. Kennedy Jr.

«Αυτή η συνεργασία μας επιτρέπει να δοκιμάσουμε πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να ενισχύσει την αποδοτικότητα των διαδικασιών και να κλιμακώσει τις προσπάθειές μας στην καινοτομία», δήλωσε σε σχετική ανακοίνωση ο διευθύνων σύμβουλος της Barry Callebaut, Peter Feld.

Η εταιρεία παραμένει προσηλωμένη στην παραδοσιακή σοκολάτα, αλλά διερευνά και εναλλακτικές λύσεις του κακάο για να ενισχύσει την ανθεκτικότητά της, σύμφωνα με τον Kai Hummel, παγκόσμιο επικεφαλής εταιρικής επικοινωνίας.

Πώς λειτουργεί το Giuseppe

Η πλατφόρμα που ανέπτυξε η NotCo, με την ονομασία Giuseppe, σαρώνει προϊόντα για να βοηθήσει στον εντοπισμό και την πιθανή αντικατάσταση συγκεκριμένων συστατικών, όπως εξήγησε σε συνέντευξή του στο Reuters ο διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της NotCo, Matias Muchnick.

Το Giuseppe αναλύει επίσης μια βάση δεδομένων με χιλιάδες συστατικά που θα μπορούσαν να προσομοιωθούν τεχνητά, με σκοπό να βρεθεί ένα υποκατάστατο που να δίνει ένα παρόμοιο αποτέλεσμα με το αρχικό συστατικό. Με αυτόν τον τρόπο, μία εταιρεία μπορεί να «αποφύγει τη δοκιμή και το λάθος» (trial and error).

Η Barry Callebaut δεν είναι η πρώτη εταιρεία καταναλωτικών αγαθών που στρέφεται στην AI. Η πλατφόρμα της NotCo χρησιμοποιείται ήδη από τη Magnum της Unilever, η οποία είναι πελάτης της Barry Callebaut. Η startup έχει επίσης συνεργαστεί με την Kraft Heinz και τη Ferrero (παραγωγό της Nutella). Επιπλέον, η Mondelez, η εταιρεία πίσω από τα μπισκότα Oreo, ανακοίνωσε τον προηγούμενο μήνα ότι χρησιμοποιεί ένα νέο εργαλείο γενετικής AI για τη μείωση του κόστους παραγωγής του διαφημιστικού της περιεχομένου κατά 30% έως 50%.

Η Barry Callebaut, της οποίας τα συστατικά χρησιμοποιούνται στο ένα στα τέσσερα προϊόντα σοκολάτας και κακάο που καταναλώνονται παγκοσμίως, δεν διευκρίνισε ποια οικονομικά οφέλη αναμένει από την εφαρμογή της πλατφόρμας της NotCo. «Αν και βλέπουμε ισχυρές δυνατότητες, είναι πολύ νωρίς για να εγγυηθούμε συγκεκριμένα αποτελέσματα», σημείωσε ο Hummel.

Δραματικές ανατροπές στην αγορά του κακάο

Η παγκόσμια αγορά του κακάο βρέθηκε στο επίκεντρο του οικονομικού ενδιαφέροντος το 2024 και το 2025, καθώς οι τιμές του κατέγραψαν μια πορεία πρωτοφανών διακυμάνσεων, οι οποίες είχαν άμεσο αντίκτυπο στο ράφι και στον Έλληνα καταναλωτή.

Το 2024 σημαδεύτηκε από μια εκρηκτική άνοδο στις διεθνείς τιμές χονδρικής. Η τιμή του κακάο, λόγω κλιματικών αλλαγών (ιδίως την έντονη ξηρασία) και ασθενειών στις καλλιέργειες της Δυτικής Αφρικής (Ακτή Ελεφαντοστού και Γκάνα), εκτοξεύθηκε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.

Τον Απρίλιο και Μάιο του 2024, η τιμή του τόνου άγγιξε σε κάποιες αναφορές τα $12.931, έχοντας αυξηθεί κατά περίπου 175% από την αρχή του έτους. Αυτό το «ράλι» οφειλόταν στο ιστορικό έλλειμμα προσφοράς, που ανάγκασε τη βιομηχανία να προσαρμοστεί σε πρωτόγνωρα δεδομένα κόστους.

Η αγορά ηρεμεί το 2025

Το δεύτερο εξάμηνο του 2024 και καθ' όλη τη διάρκεια του 2025, η αγορά του κακάο εισήλθε σε μια φάση έντονης διόρθωσης. Οι τιμές άρχισαν να υποχωρούν σταθερά, πτώση που επιταχύνθηκε το φθινόπωρο του 2025.

Η τιμή κατέγραψε ελεύθερη πτώση έως και 40% από το ρεκόρ, πέφτοντας κάτω από τα $7.000 τον τόνο. Τον Νοέμβριο του 2025, η πτώση συνεχίστηκε, με τις τιμές να βρίσκονται κάτω από τα $5.100 τον τόνο, καταγράφοντας χαμηλό 20 μηνών. Η πτώση αυτή στην τιμή χονδρικής αποδίδεται κυρίως στη βελτίωση των προοπτικών για την επόμενη σοδειά στη Δυτική Αφρική, καθώς και στη μείωση της ζήτησης λόγω της υπερβολικής ακρίβειας.

Ο αντίκτυπος στη λιανική: Η πικρή γεύση της σοκολάτας

Παρά την πτωτική πορεία στη χονδρική αγορά του 2025, ο αντίκτυπος στην ελληνική λιανική αγορά παραμένει καθοδικός, με την επίδραση του υψηλού κόστους να μετακυλίεται με καθυστέρηση στον καταναλωτή.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η κατηγορία «Σοκολάτες και Προϊόντα Σοκολάτας» ήταν μία από αυτές που επλήγησαν περισσότερο, σημειώνοντας συνολική αύξηση 25,3% στην τριετία 2021-2024. Αναλυτές της αγοράς των εμπορευμάτων εκτιμούν πως η μετακύλιση του υψηλού κόστους βουτύρου κακάο θα οδηγούσε σε περαιτέρω αυξήσεις της τάξης του 10% καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Ενώ λοιπόν η διεθνής αγορά του κακάο δείχνει σημάδια σταθεροποίησης και πτώσης, οι Έλληνες καταναλωτές εξακολουθούν να βλέπουν τις τιμές στα προϊόντα σοκολάτας να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, καθώς οι μεγάλες βιομηχανίες καθυστερούν να μεταφέρουν την πτώση του κόστους στον τελικό καταναλωτή.

Ενόψει των γιορτών των Χριστουγέννων, δεν αποκλείεται να υπάρξει νέος κύκλος ανατιμήσεων και αύξησης των τιμών σε γλυκά που έχουν βάση το κακάο και τη σοκολάτα, τροφοδοτώντας περαιτέρω το σπιράλ της ακρίβειας και κάνοντας ακόμα πιο «πικρή» την επίγευση της «γλυκιάς αμαρτίας» που λέγεται σοκολάτα.